İnsanlık önce küçük gruplar halinde birlikte eğlenmeyi öğrendi. Zamanla şehirler kuruldu ve çalışma temposu hayatlarının odak noktası haline geldi. Ofislerde iç içe olmayı öğrenen, farklı ortamlarda sosyalleşen insanın internet çağı başladı ve iletişim ağı binlerce kilometre çapa ulaştı. Dijital çağın sunduğu imkanlar cazip olmaya başladıkça sosyal yaşam alışkanlıkları haliyle değişime uğradı. Bugün yepyeni hayat alışkanlıklarımızı taşıyan yepyeni kavramlarla tanışıyoruz. Bunlardan birisi de Metaverse. Günümüzdeki sosyalleşmeyi başka bir boyuta taşıyacak olan "Metaverse" insanlık için ne anlama geliyor?
Facebook'un CEO'su Mark Zuckerberg'in "Tüm bu girişimlerdeki en önemli hedefimiz, meta veriyi hayata geçirmeye yardımcı olmaktır." sözleriyle duyurduğu metaverse aslında bir süredir araştırmacıların tanımlamaya çalıştığı bir teknolojiydi ve artık bu aşamaları geçerek bir jargon olma potansiyeli elde etti.
Metaverse dünyasının ütopik bir görseli
Metaverse Nedir?
Bütün içerik boyunca üzerine konuşacağımız metaverse kavramı, sanal gerçeklik gözlüklerindeki gibi tüm sanal dünyaların, artırılmış gerçeklik ve internetin toplamını yansıtan bir sanal paylaşım alanı olarak biliniyor. Başka bir açıdan, tüm teknolojileri birleştirerek gerçek dünyanın sanal dünyasını oluşturmayı amaçlıyor diyebiliriz.
Metaverse kelimesi hayatımıza nasıl dahil oldu?
Aslında bu jargon Dijital Antik Dönem olarak adlandırabileceğimiz 1992 yılında ortaya çıkmıştı. Amerika’nın önde gelen yazarlarından biri olan Neal Stephenson’ın gelecekteki distopyayı ele aldığı “Snow Crash” romanında türetilmişti.
Kitabın kurgusundaki ütopik metaverse, sosyal algıların ve değer sistemlerinin yeniden yazılabileceği, kültürel ve ekonomik kalıpların yıkıldığı yeni bir dünya olarak tasvir ediliyor. Günümüzde ise metaverseler daha çok distopya olarak kullanılıyor.
Snow Crash kitabının televizyona uyarlanan versiyonundaki Teknolojik Dünya'ya savaş açan bir adam
Bir jargon olarak metaversiyon, pandeminin her şeyi çevrim içine taşıdığı değişim sırasında hız kazanan Zoom gibi çeşitli sanal deneyimlere, ortamlara atıfta bulunuyor. Bu değişimler ile birlikte ortaya çıkan yeni teknolojiler de internetin bir sonraki adımda nasıl bir boyuta ulaşacağına dair birçok ipucu veriyor.
Oyuncuları içine alan bir dünya
Günümüzde birçok oyuncu tarafından oynanan, kendi dünyalarını inşa edebilecekleri Roblox, Fortnite ve Animal Crossing: New Horizons gibi video oyunlarının çoğunun metaverse eğilimleri bulunuyor. Dijital avatarlar ile sanal ortamda inşa ettiğiniz dünyanız, katıldığınız iş toplantıları veya partiler metaversallik mahallesine adım attığınızı gösteriyor. Özellikle oyunlardan kazandığınız bir jetonunuz veya sadece bir miktar kripto paranız varsa metaversal deneyimin bir parçası olduğunuzu bilmeniz gerekiyor.
Birçok yatırımcı, CEO ve fütüristin metaversal dünya hakkındaki yorumları
İngiliz girişimci Matthew Ball, metaveriyi sanal bir dünya ya da bir alan olarak değil, “mobil internetin değişimi” olarak tanımlıyor. Buna ek olarak metaversenin teknolojiyle iç içe olduğunu ve bundan dolayı “'Metaverseden Önce” ve “Metaverseden Sonra” diye ayrım yapamayacağımızı da belirtiyor.
"Farklı ürünler, hizmetler ve yetenekler bütünleşip bir araya geldikçe zaman içinde metaversallik yavaş yavaş ortaya çıkacak."
Amerika merkezli bilgisayar çipleri üreten Nvidia'nın CEO'su Jensen Huang, teknoloji sitesi VentureBeat ile haziran ayında yaptığı bir röportajda, "Neredeyse orada (metaversal bir ortamda) birlikteymişiz gibi hissedebileceğiz." diye belirtiyor.
Toplantılarınıza -bir sanal gerçeklik ortamında- şirkete bağlı kalmadan girebildiğinizi düşünün. Bulunduğunuz her yerden işlerinizi yapabilmek size özgür hissettiriyor mu?
'Oyundan daha fazlası'
Fortnite’ın geliştiricisi Epic Games’in oyunu geliştirirken planı bir metaverse oluşturmak değildi. Ancak 2017'de oyuncuların zombilerle savaştığı kule savunma tarzı bir oyun olarak başlayan oyun, sadece bir yıl sonra patlayarak uluslararası bir fenomene dönüştü. Epic'in Baş Yaratıcı Sorumlusu Donald Mustard, hiç kimsenin beklemediği bir şekilde başladığını belirtiyor.
Fortnite’ın ilk çıktığı zamanlardan bir oyun görüntüsü
Günümüzde Epic, Fortnite'ı yalnızca etkileşimli bir deneyim olarak değil, metaversal düzeni oluşturan bir meta veri deposu olarak pazarlıyor. Epic'in Pazarlama Başkan Yardımcısı Matthew Weissinger’a göre geliştirdikleri sistemler bir oyundan çok daha fazlasını sunuyor. Sosyal bir platform oluşturarak kullanıcıların hem inşa etmelerine hem de alım yapmalarına imkân tanıyarak bir metaverse geliştirdiklerini belirtiyor.
Metaversede, arkadaşlarımız ile bir yere gidebilir ve sosyal olarak birbirinize bağlı kalırken farklı deneyimler yaşayabilirsiniz. Örneğin, İstanbul’da otururken eğlenmek için metaversal dünyada Kapadokya’ya gidebilir ve balonlara binebiliriz. Bir gün Roblox'tan Fortnite'a bütün oyunların bağlı olduğu Evo Heyning bir dünya bile mümkün olabilir.
Roblox ile Geleceğin Alışverişi
Roblox’un kurucularından Dave Baszucki "posta, telgraf, telefon, metin ve video insanların ortak çalışmasına destek oluyorsa Roblox ve meta verinin (metaverse) de bunlara iş iletişimi için temel araçlar olarak katılacağına inandıklarını" belirtiyor. Şu anda oyunuları kendi dünyalarını yaratmak gibi birçok imkân sağlayan Roblox’ta yakın gelecekte metaverse ile kendi alışveriş merkezimizi oluşturarak alışveriş yapabilir duruma gelebiliriz.
Peki, Facebook Metaverse Ne Vaat ediyor?
Zuckerberg, metaversenin bireysel yaratıcılara ve sanatçılara muazzam bir fırsat getireceğini belirtiyor. Günümüz şehir merkezlerinden uzakta çalışmak ve ev sahibi olmak isteyen bireyler ile eğitim veya eğlence fırsatlarının daha sınırlı olduğu yerlerde yaşayan insanlara sanal bir dünyaya tüm imkanaları getirerek hayatlarını kolaylaştırmak amaçlanıyor. Ayrıca Mark Zuckerberg sunumunda da gerçekleştirilmiş bir metaversenin, çalışan bir zaman makinesinden veya ışınlanma cihazından sonraki en iyi şey olabileceğini berlitiyor. Sanal toplantı konsepti Horizon Workrooms'u duyuran Facebook, sanal gerçeklik gözlükleri geliştiren Oculus Quest bölümü ile insanların alışveriş yapabilmek gibi bütün sosyal aktivitelerini gerçekleştirebilecekleri bir metaverse geliştirmeye çalışıyor.
Buna ek olarak, Zuckerberg'in yaptığı bir açıklamada da belirttiği üzere reklam ile para sevdasını durduramadığımız için metaversal dünyada da reklamlarla boğuşmamız gerekebilir. Daha metaversal dünyanın tam anlamıyla gelişmediğini düşünürsek bu alanda reklam görmemizin ancak uzak gelecekte olabileceğini belirtebiliriz.
Yoksa Bir Metaverse mi?
Metaverse jargonundan şüphe duyan ve insanların değerlerini yok ederek toplumu kötüleştirebileceği konusunda şüpheciler bulunuyor. Amerika merkezli oyun yayıncısı Take-Two'nun CEO'su Strauss Zelnick, metaverse kavramının tamamen yutturmaca olabileceğini öne sürdü. Teknoloji sektöründen gelen ilginin sadece fırsatçı şirketler tarafından olup olmadığı veya metaverse için detayları tamamen gözden kaçırıp kaçırmadığı gibi belli şüpheler Strauss Zelnick’in düşüncesini destekliyor. Ancak başka bir açıdan baktığımızda, bu şüphelerin doğruluğunu zaman geçtikçe ve metaversal hayata adapte oldukça öğrenebiliriz gibi görünüyor.
Metaverse konusunda projeler geliştiren Evo Heyning yeni metaversal kavramları, tek bir firma ya da organizasyonun ürünü ya da alanı değil, farklı alanlardaki firmaların hepsini bir yere toplamayı ve ulaştırmayı amaçlayan bir köprü fikri olarak düşünüyor.
Kaynak: The New York Times, The Verge