Eğer herkese açık bir Instagram sayfası kullanıyorsanız bazen sizin de gönderileriniz keşfette gösterilmiyor olabilir. Keşfete çıkmasınının ötesinde, çoğu zaman sizi takip eden insanların bile karşısına karşısına çıkmıyor. Bu durumun birçok nedeni olabilir ancak hepsi sonuç olarak sosyal medyanın yapay zekâsına bağlanıyor. Örneğin, haber sayfası yönetiyorsanız “ölüm” gibi kelimelerden dolayı hesabınız geri plana atılabilir.
Araştırma merkezi Statisca’ya göre 2021 yılında yalnızca Meta’nın sahip olduğu sosyal medya platformlarından 96.4 milyon gönderi kullanılan kelime seçimlerinden dolayı kaldırıldı. Bu gönderilerin bazıları gerçekten bir nefret söylemi barındırırken bazıları da yalnızca “ölüm” gibi kelimeler barındırıyordu. Görünen o ki kullanıcılar algoritmanın kendilerini hedef almasından kurtulmak için “algospeak” dediğimiz, yaratacı çözümlere başvurarak yeni kelimeler oluşturuyor.
Algospeak Nedir?
Algospeak, sosyal medya kullanıcılarının içeriklerinin kaldırılmasını veya algoritma tarafından engellenmesini önleyebilmek amacıyla oluşturulan kod sözcükler veya kelime öbeklerini ifade ediyor. Henüz Türkçeleştirmesi yapılmayan ve kulağa oldukça anlamsız gelen bu kelime knowyourmeme.com’a göre @lokijulianus isimli bir Twitter kullanıcısı tarafından ilk kez 2021 yılında ortaya atıldı. Ek olarak Algosepak anlam olarak araştırmacı Emily Van Nagel’in ağza alınmak istemeyen kelimeler için Harry Potter’ı referans alarak ortaya çıkardığı Voldermoting’in sosyal medya için uyarlanmış haline oldukça benziyor..
Bu durumun birçok örneğini şu an sosyal medyada birçok platformda görebiliyoruz. Örneğin, haber sayfaları terör ile alakalı bir gönderi yayınlayacağında “ter*r” gibi ifadeler kullanıyor. Türkçe’de daha az örneği bulunan Algosepak İngilizce’de oldukça yaygın. İnsanlar, cinsellik ve saldırganlık gibi unsurlardan dolayı algoritmada geri plana düşmeden popüler olmak isteyince “sex” yerine “seggs”, “dead” yerine “unalive”, “vibrator” yerine “spicy eggplant” gibi kodlanmış kelimeler kullanıyor.
Algorithms are causing human language to reroute around them in real time. I’m listening to this youtuber say things like “the bad guy unalived his minions” because words like “kill” are associated with demonetization — badidea 🪐 (@0xabad1dea) December 15, 2021
Sosyal Medya Algoritmaları Nasıl Çalışır?
Pandemi döneminin getirdiği karantina ile kişileştirme algoritmaları farklı sosyal medyaların farklı algoritmaları bulunmasına rağmen hepsi benzer şekilde çalışıyor. Belirli bir dönemde toplum arasında popüler olan anahtar kelimeler belirleniyor ve o anahtar kelimeler ile alakalı gönderiler ön plana çıkarılıyor. Eğer kullanıcı belirli konuda gönderileri daha çok beğeniyorsa o konu ön plana çıkarılırken diğer konular arka plana atılıyor. Gönderilerdeki konuyu anlamak için ise birçok yönteme başvurulsa da en yaygın olarak görsel işleme algoritmaları kullanılıyor. Örneğin, içeriğinde köpek olan gönderiyi hem beğenip hem kaydedersiniz algoritma sizin köpekleri sevdiğini anlıyor ve keşfet sayfanızı bu ilgiye göre ayarlıyor.
Bu algoritmalar kişileştirmenin yanı sıra insanların yanlış bilgilenmesinden tacize uğramasına kadar birçok kötü durumu da engellemeyi hedefliyor. Bu duruma en güzel örneği sosyal medyada virüs hakkında milyonlarca yanlış bilgi yayılırken gördük. Platformlar Koronavirüs ile alakalı gönderileri tespit ederek kontrol altına alıyordu. Ancak görünen o ki, kullanıcılar algospeak ile bu durumdan kaçabilmeyi başardı. Gönderilerde “corona” kelimesi yerine “Backstreet Boys reunion tour”, “panini” veya “panda express” gibi kodlar kullanılıyordu ve algoritma bunların hastalık ile ilgili olduğunu anlamıyordu.
Algospeak’in Dilimize Etkisi
İnsanların sosyal medya kullanımı gün geçtikçe artıyor ve günlük ortalamalara bakıldığı zaman toplumun büyük çoğunluğu günde en az iki saatini bu platformlarda harcıyor. İnsan psikolojisinin doğası gereği, saatlerce sosyal medyanın diline maruz kalan kişiler gerçekte var olmayan kelimeleri günlük hayatlarında da kullanmaya başlıyor. Algospeak’in oldukça yaygın olduğunu içeriğimizin birçok noktasında söylemiştik. Bu durum insan psikolojisiyle birleştiğinde Algospeak’in etkilerini günlük hayatımızda görmemiz kaçınılmaz gibi gözüküyor. YouTube ve Tiktok gibi platformlarda bunun etkisi görülmeye başlandı bile. Bazı kullanıcılar yönlendirme linki için “link biyografide” anlamına gelen “link in bio” yerine “blink in lio” gibi kelime öbekleri kullanıyor.
Sosyal medya platformları da algospeak’ten haberdar olmuş gibi gözüküyor. Meta ve Tiktok, Algospeak olarak kullanılan kelimeleri tespit ederek onları da algoritmaya tanıtıyor. Bu sayede platfrom tarafından tehlikeli veya yanlış yönlendirme potansiyeli olan içeriklerin tespit edilme oranları artırılmaya çalışıyor. Ancak dilin sürekli değişen ve gelişen bir unsur olduğunu göz önünde bulundurursak Algospeak’te kullanılan kelimeler de değişiklik gösterebilir. Because Internet’te yazar olan Gretchen McCulloch’un da dediği gibi Algospeak ile sosyal medya "Köstebek vurma oyununa dönüşüyor."
Kaynak: The Washington Post, Birgün