Akıllı kameralar, mikrofonlar, kulaklıklar ve saatler gibi nesnelerin interneti teknolojisini (IoT) kullanan cihazlar, günlük hareketlerimizden davranışlarımıza ve sesimizden yüz ifadelerimize kadar bizi adım adım izliyor. Kullanıcıların bu IoT cihazları keşfetmelerine, cihazların topladıkları verileri öğrenmelerine ve kullanıcıların kendi verilerini kontrol edebilmelerine olanak sağlayan dijital bir altyapı geliştirilen uygulama sayesinde bir nevi takip sistemi gibi işleyen bu teknoloji üzerinde biraz da olsa kontrol hakkına sahip olabileceğiz.
IoT Asistan Uygulaması
Carnegie Mellon Üniversitesi CyLab araştırmacıları tarafından geliştirilen IoT Asistan uygulaması ile kullanıcılar çevrelerindeki IoT cihazların haritasına erişebiliyor. Uygulama sadece bu cihazları göstermekle kalmıyor, ayrıca kullanıcılarına etrafındaki cihazların topladığı verileri, bu veriler ile neler yaptığını ve verilerin ne kadar gizli tutulduğunu gösterebiliyor. Hepimizin evinde internete bağlı birçok akıllı cihaz bulunuyor ancak birçoğumuz bu cihazların bizden ne gibi veriler aldığını ve bu verilerin hangi gizlilik kontrolünden geçtiğini bilmiyoruz. Geliştirilen IoT Asistan uygulaması bütün bunları öğrenebilmemize ve daha bilinçli bir teknoloji kullanıcısı olmamıza destek oluyor.
"Uygulamamız, uyumluluğa giden yolu açıyor ve insanların gizliliklerini kontrol etmelerine olanak tanıyor." - Norman Sadeh
Kişiselleştirilmiş Gizlilik Asistanı Projesi'nin baş araştırmacısı olan ve CyLab'de çalışmalarını yürüten Norman Sadeh, California Tüketici Mahremiyeti Yasası gibi yasalar ile toplanan verilerin, bu verilerin nasıl kullanıldığının ve kullanıcılara verileri hakkında hangi seçeneklerin sunulduğu konusunda şeffaflığın artması gerektiğini vurguluyor. Her ne kadar teknoloji çağında olsak bile ülkelerin kullanıcıların gizliliği hakkında büyük adımlar attığı söylenemez. Birçok ülkede kullanıcılarının verilerini korumaya yönelik kanunlar olmasına rağmen bu alanda kişilere sunulan şeffaflık derecesi oldukça az olduğundan, insanların büyük bir bilinmezlik içinde yaşadığını söyleyebiliriz.
Uygulama Nasıl Kullanılıyor?
Etrafımızdaki IoT cihazları keşfetmeye başlamak için IoT Asistan uygulamasını iOS ya da Android telefonlarımıza indirerek etrafımızdaki IoT cihazlarını keşfetmeye başlayabiliriz. Uygulamayı telefonumuza indirdikten sonra hesap oluşturmaya gerek olmadan IoT cihazların bulunduğu haritada dilediğimiz gibi dolaşabiliyor ve haritadaki pimlere tıklayarak; toplanan veri türleri, verilerin ne kadar süre boyunca tutulacağını, verilerin kimlerle paylaşılabileceği ve daha fazlası dahil olmak üzere bir cihazın veri işlemleri hakkında bilgi alabiliyoruz.
Gizliliğe erişebiliyor muyuz?
Ses dinleme veya görüntü toplama gibi belirli bir veri toplama türüne ya da belirli bir gizlilik türüne odaklanmak istiyorsak harita üzerinde bulunan filtreleme özelliğini kullanarak yakın çevremizdeki IoT cihazlarını isteğimize göre sınırlandırabiliyoruz. Filtreleme özelliğine ek olarak, uygulama insanlara istedikleri veri toplama türü hakkında bildirim gösterme özelliğini sunuyor. Bu özellikler sayesinde, birçoğumuzun evinde bulunan kahve makinesi, yazıcı gibi cihazların hangi verilerimizi, ne kadar sürüde sakladığını ve sundukları gizlilik protokollerini öğrenebiliyoruz.
Bütün cihazları görmek mümkün mü?
IoT Asistan uygulaması alanında ilk ve tek olduğu için harita kısmında bütün cihazları görmek mümkün olamayabiliyor. Ancak yetkililer bu soruna da bir çözüm bulmuş: Henüz haritada gözükmeyen bir cihazı tanımlamak istediğimizde, bir yardımcı sihirbazın desteği ile cihazlarımızı, topladığı verileri, bu verileri nasıl işlediğini ve gizlilik protokolünü girerek haritada görünmesini sağlayabiliriz. Norman Sadeh,“basit bir farkındalık bile önemlidir” diyerek kullanıcıların uygulamaya verdikleri desteklerin, uygulamanın geliştirilebilmesi için ne kadar önemli olduğunu vurguluyor; IoT teknolojilerini kullanan kişilerin kaynaklarının varlığını ve onların veri uygulamalarını duyurmalarını talep ediyor.
Kimler kullanılıyor?
IoT Asistan uygulaması, 2020’nin başlarında olan lansmanının ardından ilk haftada 17.000'den fazla kullanıcı kazandı. Şimdiye kadar Kuzey Amerika, Avrupa ve Avustralya’da yaklaşık 200.000 IoT cihazı, uygulamanın portalına kaydedildi. Portala yalnızca IoT cihaz sahipleri tarafından değil, tespit ettikleri cihazları bildirmek isteyen gönüllüler tarafından da erişim sağlanabiliyor. Gönüllü katılımcılar cihaz hakkındaki tüm ayrıntıları bilmemesine rağmen bildiklerinden emin oldukları kısımlara açıklamalar girebiliyor.
Her geçen gün etrafımızda nesnelerin internetini kullanan cihazların arttığına tanıklık ediyoruz. Büyük bir teknoloji bilinmezliği içinde yaşadığımızı düşünürsek, IoT Asistan ve bunun gibi uygulamalar aracılığıyla bu bilinmezlik bataklığından yavaş yavaş çıkabiliriz. Gelecekte milyarlarca cihazın olduğu bir dünyada verilerimizin kimlerin elinde olduğunu bilmemiz hayatımızın önemli bir parçası haline gelebilir. Kaynak: Tech Xplore